Czym jest tożsamość
Tożsamość możemy zdefiniować jako zespół cech, wartości i przekonań które człowiek sam sobie przypisuje.
Pod postacią tożsamości kryje się odpowiedź na pytanie : ” Kim jestem ” ? Budowanie tożsamości trwa całe życie.
Czy możemy mieć wiele tożsamości ?
Współczesna psychologia, zwłaszcza psychologia społeczna i rozwojowa , zauważa , że człowiek posiada cały wachlarz ról, przekonań i norm , które aktywują się w zależności od sytuacji społecznej.
Automatycznie nasuwa się pytanie ” Czy możemy mieć wiele tożsamości”? Odpowie nam na nie psychologia adaptacji społecznej, która bada jednostkę pod kątem tego jak radzi sobie w zmieniających się warunkach relacyjnych, środowiskowych czy kulturowych.
Wymiary tożsamości
- Tożsamość osobista – czyli indywidualne cechy charakteru.
- Tożsamość społeczna – wynika z przynależności do określonych grup narodowości płci czy klasy społecznej.
- Tożsamość narracyjna – wewnętrzna opowieść o sobie łącząca wydarzenia życiowe w jedną historię.
W każdym z tych obszarów możemy przyjmować różne role.
Fakt, że człowiek funkcjonuje w wielu kontekstach społecznych jako dziecko, rodzic, partner jest dowodem na wielowymiarowość tożsamości. W każdej z tych ról jednak może zachowywać się inaczej i przyjmować różne wartości.
Współczesna psychologia podkreśla, że tożsamość nie ma stałych cech lecz ewoluuje wraz z doświadczeniem jednostki. To kim jesteśmy zależy od otaczającego nas ogólnie rozumianego środowiska a nawet od naszego nastroju.
Zjawisko tożsamości sytuacyjnej pokazuje nam, że w każdej sytuacji społecznej aktywują się inne aspekty naszej tożsamości. Nie jest to zaburzeniem lecz strategią adaptacyjną, dzięki której lepiej funkcjonujemy w społeczeństwie.
Adaptacja społeczna a tożsamość
Adaptacja społeczna to zdolność jednostki do przystosowania się do otoczenia zachowując jednocześnie poczucia własnej tożsamości i autonomii. Najważniejszą cechą adaptacji jest elastyczność czyli przyjmowanie różnych ról w zależności od sytuacji.
Albert Bandura uważał , że jednostka na podstawie interakcji i obserwacji uczy się , dostosowując swoje zachowanie do norm panujących w grupie, nie zatracając przy tym siebie.
Najprościej mówiąc to tworzenie tożsamości wśród społeczeństwa bez całkowitego podporządkowania się mu.
Mnogość tożsamości a zdrowie psychiczne
Można by zadać pytanie :Czy gdy przybieramy zbyt dużą ilość ról grozi nam kryzys tożsamości ?
Do tak zwanego dysonansu tożsamościowego a nawet do zaburzeń osobowości np. osobowość borderline , może doprowadzić sytuacja kiedy jednostka nie potrafi zrozumieć i zaakceptować różnych swoich aspektów jako jednej całości.
Tożsamość a media społecznościowe
Współczesne środowisko cyfrowe dodatkowo komplikuje kwestię tożsamości.
Otóż media społecznościowe stwarzają warunki do kreowania alternatywnej wersji siebie, często wyidealizowanej. Rodzi to niebezpieczeństwo utraty autentyczności.
Tożsamość a kultura
W kulturach kolektywistycznych ( np. Japonii ) tożsamość jednostki jest silnie związana z jej przynależnością do grupy i spełnianiem oczekiwań społecznych. W kulturach indywidualistycznych ( np. USA, Europa Zachodnia ) większy nacisk kładzie się na unikalność i samorealizacje.
Podsumowując, odpowiadając na pytanie czy możemy mieć wiele tożsamości jednocześnie brzmi , tak i często jest to nie tylko możliwe ale i konieczne dla zdrowego funkcjonowania w społeczeństwie, ponieważ współczesny świat wymaga od nas elastyczności, zdolności do przełączania się między różnymi rolami społecznymi. Najważniejsze jednak aby zachować przy tym spójność wewnętrzną, czyli poczucie , że niezależnie od kontekstu wciąż jesteśmy sobą.
Bibliografia
- Aneta Nowicka .Kategoryzacja pojęcia tożsamości w perspektywie społeczno – kulturowej.(2022)
- A.Senejko. Inwentarz Stylów Tożsamości ( 2010 )
- Bogdan Wojciszke, Psychologia społeczna (2011)
- Bogdan Wojciszke Człowiek wśród ludzi (2002)
- W. Łukaszewski Wielkie pytania psychologii ( 2003 )
