Zaburzenia osobowości określane są jako złożone i trwałe wzorce myślenia, przeżywania i reagowania, które znacząco wpływają codzienne funkcjonowanie. Podstawową i najważniejszą metodą leczenia jest psychoterapia – najczęściej długoterminowa. Jednak coraz częściej spotykane jest podejście holistyczne, które łączy terapię ze stylem życia: dietą, aktywnością fizyczną, snem i relacjami społecznymi. Czy takie podejście rzeczywiście może mieć wpływ na proces zdrowienia?
Zaburzenia osobowości – z czym mierzy się pacjent?
Osoby z zaburzeniami osobowości charakteryzują się trudnościami w relacjach, silnymi wahaniami nastroju, lękiem, impulsywnością lub chronicznym poczuciem pustki. Wśród wspomnianych zaburzeń, najczęściej diagnozuje się:
- osobowość borderline (chwiejna emocjonalnie),
- osobowość unikającą,
- narcystyczną,
- zależną,
- schizoidalną.
Pomimo, że objawy i mechanizmy różnią się w zależności od typu zaburzenia, mają wspólny mianownik jakim jest cierpienie psychiczne oraz trudność w regulacji emocji i tworzeniu trwałych, bezpiecznych więzi.
Psychoterapia – fundament leczenia
Podstawą formą leczenia zaburzeń osobowości jest psychoterapia. W zależności od rodzaju zaburzenia może to być terapia dialektyczno-behawioralna (DBT), schematów, psychodynamiczna lub poznawczo-behawioralna (CBT). Dzięki terapii osoba zaburzona uczy się rozpoznawania, nazywania i regulacji własnych emocji, pracy nad schematami i stylem przywiązania, a także poprawy relacji interpersonalnych.
Zdaniem profesora Bohdana Wasilewskiego (2020), efektywność terapii wzrasta, jeśli pacjent dba o codzienne rytuały, sen, ruch i odżywianie. Przyczynia się w ten sposób do zwiększenia odporności psychicznej.
Dieta – wsparcie dla układu nerwowego
Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że stan jelit i dieta mają dobroczynny wpływ na zdrowie psychiczne. Mikrobiota jelitowa ma wpływ na oś mózg–jelita, wpływając m.in. na poziom neuroprzekaźników: serotoniny, dopaminy i GABA.
Dobroczynne składniki w diecie osoby z zaburzeniami osobowości
Istnieje kilka składników, na które osoby z zaburzeniami osobowości powinny istotnie zwracać uwagę podczas komponowania diety. Należą do nich:
– Kwasy omega-3 – wspierają stabilność emocjonalną i działają przeciwzapalnie.
– Probiotyki i błonnik – wspomagają florę jelitową i poprawiają nastrój.
– Witamina D, magnez, cynk – niedobory tych składników są często powiązane z lękiem, depresją i rozdrażnieniem.
Psychiatra Joanna Gierus (2022) zwróciła uwagę, że osoby z niestabilnością emocjonalną często nieregularnie spożywają posiłki, pomijają jedzenie lub sięgają po produkty wysokoprzetworzone. W ten sposób tylko pogłębiają wahania nastroju.
Aktywność fizyczna – regulacja przez ciało
Ruch uważany jest za naturalny regulator emocji. Podczas wysiłku fizycznego wydzielają się endorfiny, serotonina i dopamina. Substancje te są odpowiedzialne za poprawę nastroju. Dzięki regularnej aktywności fizycznej możemy również zmniejszyć impulsywność, poprawić jakość snu a także obniżyć napięcie mięśniowe.
Nawet krótkie spacery, joga czy taniec mogą mieć zauważalny wpływ na zdolność radzenia sobie z emocjami. U osób z zaburzeniami osobowości aktywność fizyczna jest również świetnym narzędziem budowania rutyny – niezwykle istotnej przy chwiejności emocjonalnej.
Mindfulness, sen i rytm dnia
Podczas leczenia zaburzeń osobowości warto również zwrócić uwagę na rytmy dobowe i świadome odpoczywanie. Brak regularności, zarywanie nocy, nadmierna stymulacja (np. przez telefon czy media społecznościowe) pogłębiają problemy emocjonalne.
W tej sytuacji pomocne mogą być:
- mindfulness i techniki oddechowe – zwiększają samoświadomość i zmniejszają lęk,
- techniki relaksacyjne (np. skan ciała, medytacja prowadzona),
- stały rytm dnia – wstawanie, posiłki, ruch i odpoczynek o podobnych porach.
Jak trafnie zauważył dr Sławomir Murawiec (2021), „nawet najlepsza terapia nie zadziała, jeśli mózg pacjenta będzie przemęczony, niedotleniony i źle odżywiony”.
Nie tylko psychoterapia
Warto zaznaczyć: dieta, ruch i techniki relaksacyjne nigdy nie zastąpią pacjentowi psychoterapii. Jednak w połączeniu z terapią tworzą warunki, w których leczenie staje się skuteczniejsze. Pacjent nie tylko uczy się rozumieć siebie, ale zyskuje narzędzia, by o siebie zadbać – na poziomie emocji, ciała i relacji.
Podsumowanie
Holistyczne podejście do zaburzeń osobowości jest połączeniem psychoterapii z dbałością o ciało i codzienne nawyki. Dobre jedzenie, ruch, sen i uważność mogą pomóc stworzyć stabilny grunt, dzięki któremu psychika ma szansę się odbudować. A to podczas procesu terapii – może być bezcenne.
Bibliografia
Baer, R. A. (2014). Mindfulness w psychoterapii. Kraków: WUJ.
Gierus, J. (2022). Dieta w psychiatrii – przewodnik praktyczny. Wrocław: MedPharm.
Murawiec, S. (2021). Psychiatria stylu życia. Kraków: Medycyna Praktyczna.
Wasilewski, B. (2020). Zaburzenia osobowości – podejście kliniczne i systemowe. Warszawa: PZWL.
https://psychoterapiacotam.pl/wp-content/uploads/2021/11/rodzaje-zaburzen-osobowosci.jpg
