Uzasadnienie emocjonalne to zniekształcenie poznawcze, czyli uproszczony sposób myślenia. Zniekształcenia poznawcze upraszczają złożoność świata, jednak zazwyczaj zwodzą nas na manowce i powodują konflikty.
Zniekształceń poznawczych udało się wyróżnić psychologom bardzo wiele, warto mieć świadomość, że istnieją i nauczyć się zauważać, kiedy je stosujemy. Wszyscy ulegamy im w mniejszym lub większym stopniu. Zniekształcenia poznawcze mogą nam utrudniać realistyczną samoocenę i powodować konflikty z partnerem.
Ten artykuł jest częścią cyklu wpisów o zniekształceniach poznawczych:
Zniekształcenia poznawcze. Myślenie dychotomiczne „wszystko albo nic”
Zniekształcenia poznawcze: Filtr mentalny
Zniekształcenia poznawcze: Nadmierne uogólnianie
Zniekształcenia poznawcze: Czytanie w myślach
Zniekształcenia poznawcze: Odrzucanie pozytywów
Zniekształcenie poznawcze: Nadużywanie imperatywów
Zniekształcenie poznawcze: Przepowiadanie przyszłości
Uzasadnianie emocjonalne
Uzasadnianie emocjonalne wynika z przekonania, że nasze emocje odzwierciedlają prawdę na temat zewnętrznego świata. Uzasadnianie emocjonalne to wnioskowanie o rzeczywistości na podstawie własnych, odczuwanych emocji.
„Ten człowiek budzi moją niechęć, więc na pewno jest złym człowiekiem”, „Czuję się zaniepokojona, więc wydarzy się coś złego”.
Stosowanie uzasadniania emocjonalnego wynika z braku świadomości, że owszem emocje odzwierciedlają prawdę, ale tylko o naszym wewnętrznym świecie. Czasem (ale nie zawsze) mogą nam mówić prawdę o świecie zewnętrznym, ale do tego zawsze potrzeba więcej dowodów niż tylko moje własne emocje.
Uzasadnianie emocjonalne to brak świadomości istnienia niesymetrycznych reakcji emocjonalnych na rzeczywiste zdarzenie, spowodowanych ranami emocjonalnymi i niekorzystnymi przekonaniami.
Dla przykładu, gdy partner chce spędzić wieczór samotnie, moja reakcja może być niesymetryczna i nieadekwatna do tej sytuacji. Mogę odczuć smutek i poczucie bycia odrzuconą, jakby partner chciał się ze mną rozstać, a nie tylko spędzić parę godzin zatopiony we własnych myślach. Wnioskowaniem emocjonalnym w takiej sytuacji byłoby stwierdzenie „odrzuciłeś mnie”, „chciałeś mnie skrzywdzić”. Stosując uzasadnianie emocjonalne myślę, że jeśli czuję się skrzywdzona i odrzucona, to intencją drugiej osoby z pewnością było wywołanie tego stanu. U podstaw tego zniekształcenia leży błędne założenie, że moje uczucia i myśli wiernie odzwierciedlają intencje, uczucia i myśli drugiej osoby.
Tego typu reakcja emocjonalna, jaką opisałam powyżej, mówi sporo na temat mojej stabilności więzi, moich niezaleczonych ran, niepewności i chwiejności emocjonalnej, mówi mi prawdę na temat mnie, że ciężko mi znieść gdy partner chce spędzać sam i odciąć się ode mnie na jakiś czas. Nie mówi natomiast nic na temat intencji partnera, mój stan emocjonalny nie jest żadnym wskaźnikiem ani dowodem intencji, myśli i uczuć drugiego człowieka. Wnioskowanie emocjonalne to jest zniekształcenie poznawcze.
Przykłady:
| Zniekształcenie poznawcze: Uzasadnianie emocjonalne | Rzeczywistość | Alternatywne myśli |
| Jestem fatalną matką, wszystko robię źle i za mało się staram | Czuję poczucie winy ponieważ nie poświęciłam tak dużo czasu dzieciom wieczorem, jak bym od siebie oczekiwała | Daję z siebie wszystko i staram się być jak najlepsza dla swoich dzieci, mimo tego czasem popełniam błędy |
Dziękuję za Twoją uwagę. Jeśli chcesz być ze mną w bliższym kontakcie, zapraszam Cię na mój Instagram @higienamyslenia, na Facebook @higienamyslenia, na YouTube @higienamyslenia i podcast higiena myślenia, który znajdziesz na Spotify i Google Podcasts.
Zdjęcie autorstwa Pro Church Media, Unsplash
Inne artykuły, które mogą Ci się spodobać:
Pętla dopaminowa, czyli jak uzależniają treści cyfrowe
Cyfrowy detoks, jak odpocząć od social media?
„Co ludzie pomyślą?” Jak pokonać lęk przed opinią innych
Pułapka „Mam nadzieję, że nie wyszło na to, że jestem…”
Pułapka: Szukanie aprobaty u innych
Dlaczego sięgamy po alkohol pomimo przykrych konsekwencji?
