Media społecznościowe zmieniły sposób w jaki się komunikujemy czy budujemy relacje. Z każdym dniem nasz świat staje się coraz bardziej cyfrowy a życie offline ustępuje mu miejsca.
W tym artykule postaram się odpowiedzieć na pytanie czy internet a szczególnie media społecznościowe mają realny wpływ na naszą tożsamość.
Tożsamość
Mówiąc o tożsamości myślimy nie tylko o imieniu, nazwisku czy miejscu urodzenia. W ujęciu psychologicznym i socjologicznym to poczucie odrębności, ciągłości, spójności które kształtuje się poprzez najróżniejsze doświadczenia , relacje społeczne.
Twórca koncepcji rozwoju psychospołecznego Erik Erikson, wskazał , że tożsamość jest odpowiedzią na pytanie „kim jestem ? „
Tożsamość jest procesem , kształtujemy ją przez całe życie. W kontekście mediów społecznościowych przestaliśmy zadawać sobie pytanie ” kim jestem ? ” a coraz częściej zamieniamy je na ” jak widzą mnie inni w sieci ? „
Lustro społeczne
George H. Mead, klasyk socjologii twierdził , że jednostka tworzy swoją tożsamość, obserwując reakcje innych. To tzw lustro społeczne – koncepcja ta zakłada , że to jak siebie widzimy opieramy na tym , jak sądzimy , że widzą nas inni.
Media społecznościowe spotęgowały ten mechanizm.
Dodając post, zdjęcie, czy komentarz wyrażamy siebie ale czekamy też na informację zwrotną w postaci reakcji, polubień czy komentarzy. Kreując na tej podstawie obraz siebie.
Nie oznacza to , że internet tworzy fałszywą tożsamość. Daje nam on jednak narzędzia do jej selektywnego kreowania.
Tożsamość w sieci
Z punktu widzenia psychologii na tożsamość możemy spojrzeć w dwojaki sposób. Jako na tożsamość realną, taką jaką pokazujemy w kontaktach twarzą w twarz i wirtualną, czyli taką którą tworzymy online.
Pamiętajmy zawsze o tym , że w sieci nie wszystko jest takim na jakie wygląda. Obserwujemy tylko wybrane aspekty życia innych, bardzo powszechne jest używanie filtrów, edytorów by poprawić wygląd i celowo budować określony wizerunek.
Nie oznacza to , że każda tożsamość internetowa jest fikcją, ale często podlega idealizacji.
Badania wskazują, że młodzi ludzie często porównują się z influencerami, swoją wartość definiują na podstawie reakcji innych na ich posty i czują ciągłą presję kreowania ciekawego życia.
Pamiętajmy o tym , że media społecznościowe są sterowane przez algorytmy, nie są naturalne. Platformy takie jak Facebook, Tik Tok czy Instagram sterują treściami które widzimy na podstawie naszych relacji na treści które oglądaliśmy dotychczas. Oznacza to , że nasza tożsamość również jest kreowana przez algorytmy.
Nie można jednoznacznie stwierdzić , że media społecznościowe mają negatywny wpływ na kreowanie naszej tożsamości. Korzystając z internetu mądrze możemy eksplorować różne wersje siebie, wyrażać emocje czy budować poczucie sprawczości i wpływu.
Z drugiej jednak strony media społecznościowe niosą ryzyko rozszczepienia tożsamości, czyli sytuacji w której w sieci jesteśmy zupełnie kimś innym niż w realnym życiu. Jest to bardzo niebezpieczne, ponieważ może prowadzić do alienacji, chronicznego stresu, zaburzeń nastroju i lęku a przede wszystkim uzależnienia od opinii innych.
Znane jest także zjawisko dysforii cyfrowej – niezadowolenia ze swojego życia porównując je do życia innych , które prezentują w internecie.
Można zaryzykować stwierdzenie, że media społecznościowe nas nie tworzą ale mają ogromny wpływ na to jak sami siebie widzimy i jak chcemy by widzieli nas inni.
To czy pozwolimy by internet nas definiował, zależy od naszej świadomości i uważności.
Dopóki udaje nam się odróżnić realne ” ja” od cyfrowej maski , dopóty media społecznościowe mogą pomagać nam w rozwoju a nie zniekształcać naszą tożsamość. Potrzeba nam do tego umiejętności krytycznego myślenia o wizerunkach w sieci i świadomości jak ten wirtualny świat funkcjonuje.
Bibliografia
- Dąbrowska I. Media społecznościowe w trzecim sektorze. Wydawnictwo UMCS ( 2019 )
- Klimczyk P. Korzystanie z mediów społecznościowych ( 2021 )
- Iwanowska M. Rozdział : Zrozumieć media… Perspektywa psychologiczna ( 2016 )
- Tafiłowski P Artykuł : Media społecznościowe jako źródło informacji (2016 )
