Kim jestem? Dlaczego czuję, jak czuję? – to pytania, które prędzej czy później pojawiają się w każdym z nas. Współczesny świat, pełen informacji, ról społecznych i presji osiągania, utrudnia znalezienie jednoznacznej odpowiedzi. Ale może nie chodzi o to, by znać odpowiedź, tylko by umieć słuchać siebie. I tu właśnie pojawia się mindfulness – praktyka uważności, która może być nie tylko narzędziem redukcji stresu, ale również drogą do zrozumienia własnej tożsamości.
Czym jest tożsamość?
Tożsamość nie jest jedynie imieniem i nazwiskiem czy miejscem zamieszkania. W psychologii określa się w ten sposób wewnętrzne poczucie „ja” – kim jestem, jakie mam wartości, co mnie wyróżnia i co buduje moje poczucie spójności. Tożsamość zmienia się z czasem, dojrzewa, przechodzi kryzysy i transformacje. Budowanie tożsamości jest jednym z kluczowych zadań rozwojowych, zwłaszcza w okresie dorastania, ale też w dorosłości – kiedy role społeczne się zmieniają, np. przez rodzicielstwo, rozwód, chorobę czy starzenie się.
Wobec tych zmian wiele osób czuje się zagubionych, bo nie wie już, kim są. I właśnie wtedy pomocna może być praktyka uważności.
Czym jest mindfulness?
Mindfulness, czyli uważność, jest umiejętnością bycia obecnym w „tu i teraz” – bez oceniania, analizowania czy uciekania w przeszłość lub przyszłość. Polega na świadomym doświadczaniu tego, co się dzieje w naszym wnętrzu – myślach, emocjach, odczuciach – oraz wokół nas. W kontekście tożsamości oznacza to możliwość obserwowania, kim naprawdę jesteśmy, bez masek, ról i oczekiwań innych.
W jaki sposób mindfulness wspiera zrozumienie siebie?
1. Zwiększa samoświadomość
Uważność zwraca uwagę na to, że nasze myśli i emocje to procesy, a nie definicje siebie. Zamiast mówić „jestem beznadziejny”, uczymy się zauważyć: „mam myśl, że jestem beznadziejny” – co daje dystans i otwiera przestrzeń na refleksję. To ważny krok w budowaniu zdrowej tożsamości.
2. Pozwala odkrywać wartości
W ciszy, uważności i refleksji mamy szansę zadać sobie pytania: Co jest dla mnie ważne? Co mnie naprawdę porusza? Co wybieram świadomie, a co robię z przyzwyczajenia lub lęku?
Badania pokazują, że osoby praktykujące mindfulness częściej żyją w zgodzie ze swoimi wartościami i rzadziej podążają za oczekiwaniami społecznymi, które nie są spójne z ich „ja”.
3. Ułatwia radzenie sobie z kryzysem tożsamości
W trudnych momentach (np. utrata pracy, rozstanie, choroba), kiedy tracimy elementy tożsamości, mindfulness może stać się punktem oparcia. Zamiast uciekać przed trudnymi emocjami, uczymy się być z nimi – i słuchać, co chcą nam powiedzieć.
Praktyczne ćwiczenia wspierające tożsamość przez uważność
1. „Kim jestem?” – ćwiczenie z pytaniami
Usiądź w ciszy i zapisz odpowiedzi na pytania:
- Kim jestem, gdy nikt nie patrzy?
- Kiedy czuję się najbardziej sobą?
- Jakie wartości są dla mnie najważniejsze?
- Co robię tylko dlatego, że „tak trzeba”?
Nie oceniaj odpowiedzi – potraktuj je jako drogowskazy, nie wyroki.
2. Medytacja tożsamości
Podczas krótkiej medytacji skup się na swoim oddechu, a następnie zadaj sobie w myślach pytanie: „Co teraz czuję?”, a później: „Czy to jest moje?” – pozwól, by odpowiedzi przychodziły same, bez przymusu.
3. Dziennik „ja”
Warto zagłębić się w journaling. Polega on na prowadzeniu dziennika, w którym opisuje się nie wydarzenia, lecz refleksje: Kiedy czuję się autentyczny? Jakie maski zakładam i dlaczego? Kto we mnie „mówi” – ja czy inni?
Podsumowanie
Mindfulness jest nie tylko doskonałym sposobem na stres, lecz również drogą do poznania siebie. W świecie pełnym hałasu i oczekiwań uważność pozwala usłyszeć własny głos. Dzięki niej możemy lepiej zrozumieć, kim jesteśmy, co czujemy i czego naprawdę potrzebujemy.
Bibliografia
David, S. (2018). Odwaga bycia sobą. Emocjonalna elastyczność w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo MT Biznes.
Kabat-Zinn, J. (2011). Gdziekolwiek jesteś, bądź. Przewodnik uważnego życia. Warszawa: MT Biznes.
Rogala, A. (2020). Mindfulness a kryzys tożsamości u młodych dorosłych. Psychoterapia, 3(194), 41–55.
https://thecollegiatelive.com/wp-content/uploads/2018/10/LIFE-HEALTH-MINDFULNESS-EXERCISES-MYO.jpg
