Wprowadzenie
Współczesny świat dzieci coraz silniej związany jest z cyfrową rzeczywistością. Smartfony, tablety, gry online oraz media społecznościowe to codzienne elementy dzieciństwa. Technologia niesie z sobą szereg korzyści — dostęp do wiedzy, możliwości rozwoju, nauki przez zabawę — ale również zagrożeń dla zdrowia psychicznego i emocjonalnego. Celem artykułu jest analiza wpływu technologii na poziom stresu i emocjonalną regulację dzieci — w szczególności, jak cyfrowe środowisko kształtuje reakcje emocjonalne najmłodszych i jakie mechanizmy mogą prowadzić do stresu.
Technologia a emocje – co mówi teoria
Nowoczesne media mogą służyć dzieciom jako źródło stymulacji, ale też jako bodziec przewrażliwiający układ nerwowy. Według badań, długotrwałe korzystanie z urządzeń cyfrowych przez najmłodszych prowadzi do dysregulacji emocjonalnej – dzieci objawiają nagłe wahania nastroju, wybuchy płaczu czy impulsywność, co może być wynikiem uzależnienia od ekranu jako narzędzia regulacyjnego
W patologicznych scenariuszach dzieci używają technologii, by uciec od frustracji i napięć, co czasem przeradza się w kompulsywne korzystanie – grożące powstaniem stresu chronicznego .
Reakcje emocjonalne i proces dysregulacji
Badania Michigan Medicine („JAMA Pediatrics”) wskazują, że dzieci w wieku przedszkolnym, regularnie korzystające z tabletów, wykazują nie tylko zaburzenia snu, ale także słabsze funkcje wykonawcze — impulsywność i reaktywność emocjonalna to konsekwencje traktowania urządzeń jako elektronicznej „cyfrowej smoczka” .
Mechanizm ten można powiązać z tzw. efektem Zeigarnika – częste odrywanie uwagi, responsywność na bodźce cyfrowe i brak przerw prowadzą do chronicznego napięcia uwagowego i emocjonalnego
Społeczne i poznawcze konsekwencje
Nadmierne korzystanie z technologii prowadzi również do problemów w zakresie rozwoju empatii i komunikacji niewerbalnej — młodsze dzieci mniej skutecznie odczytują emocje z mimiki i tonu głosu, co prowadzi do izolacji emocjonalnej i ograniczeń społecznych. W efekcie maleje zdolność do tworzenia głębokich relacji, a dzieci mogą czuć się osamotnione — co zwiększa poziom stresu.
Do ryzykownych konsekwencji należy również zaburzenie rytmu snu z powodu niebieskiego światła, co z kolei nasila stany przygnębienia i napięcia.
Cyberzagrożenia i ich wpływ na stres
Technologia niesie poważne zagrożenia takie jak cyberprzemoc, grooming, cyberstalking. Odwiedzając platformy online, dzieci narażają się na chroniczny stres – obawa przed hejtem, traumatyczne doświadczenia mogą uruchomić silne reakcje lękowe i depresyjne
Badania Instytutu Psychologii Zdrowia z 2023 roku pokazują, że ofiary cyberprzemocy mają o 40% większe ryzyko rozwoju zaburzeń lękowych i o 35% większe ryzyko depresji
Dziecko w erze cyfrowej – szukanie równowagi
Konsekwencją tych trendów jest konieczność kształtowania zdrowych nawyków korzystania z technologii:
- Higiena cyfrowa – wprowadzenie zasad czasu online, cykliczne przerwy, strefy offline w domu
- Wspólne wykorzystanie – edukacyjne aplikacje używane z rodzicem promują rozwój więzi i kontroli emocji .
- Edukacja i wsparcie – programs prewencyjne w szkołach i kampanie na temat cyberbezpieczeństwa i regulacji emocji medialnych .
Podsumowanie
Technologia jest dziś integralną częścią dzieciństwa, oferując zarówno korzyści, jak i zagrożenia. Choć umożliwia naukę, rozwój i kontakt z rówieśnikami, może też prowadzić do deregulacji emocjonalnej, stresu cyfrowego i izolacji. Kluczowe jest zatem edukowanie dzieci i opiekunów w kwestii umiejętnego i umiarkowanego korzystania z technologii, aby zapewnić dzieciom zdrowy rozwój emocjonalny i bezpieczne korzystanie z cyfrowych narzędzi.
Bibliografia
Andrzejewska, A., & Bednarek, M. (2014). Wykorzystywanie nowych technologii informacyjnych IT przez dzieci i młodzież. Biblioteka Cyfrowa UJK.
DOZ. (2023). Korzystanie z urządzeń elektronicznych przez małe dzieci prowadzi do dysregulacji emocjonalnej. DOZ Poradnik o zdrowiu.
Internet Matters. (2022). Wpływ technologii na cyfrowe samopoczucie dzieci. Internet Matters.
KCPU. (2024). Nadużywanie mediów elektronicznych przez dzieci i młodzież [PDF]. Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom.
Ptaszek i wsp. (2020). Wpływ higieny cyfrowej podczas nauki zdalnej. Badania pandemiczne.
SafeKiddo / Gov.pl. (2023). Wpływ smartfonów i tabletów na zdrowie dzieci. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna Pyrzyce.
Michigan Medicine. (2021). Badania nad dysregulacją emocjonalną u dzieci korzystających z urządzeń cyfrowych. JAMA Pediatrics.
