Pytanie „czy mózg ma płeć?” wzbudza wiele kontrowersji. Badania potwierdzają, że mózg kobiety i mężczyzny się różni. Różnice te widoczne są na poziomie strukturalnym oraz hormonalnym, co potwierdzają analizy neurochemiczne.
Czy mózg ma płeć? – różnice anatomiczne
Na poziomie strukturalnym mózg kobiety jest średnio 10% mniejszy w porównaniu z męskiem. Niemniej jednak gęstość komórek nerwowych jest podoba, z tą różnicą, że u kobiet posiadają gęstsze rozmieszczenie.
U kobiet jednakże występuje relatywnie więcej istoty szarej w korze przedczołowej (odpowiedzialnej za kontrolę impulsów i planowanie) oraz w hipokampie (kluczowym dla pamięci). U mężczyzn natomiast procentowo więcej jest istoty białej, co sprzyja szybszemu przesyłowi sygnałów między odległymi obszarami mózgu.
Mózg kobiety a mózg mężczyzny – różnice
Jakie zatem są podstawowe różnice w mózgu kobiety i mózgu mężczyzny?
- istota szara i biała
Mózg kobiety posiada proporcjonalnie więcej istoty szarej co powiązane jest z lepszymi zdolnościami językowymi i analitycznym. Natomiast mózg mężczyzn posiada więcej istoty białej co przekłada się na lepsze zdolności przestrzenne.
- rozmiar i gęstość komórek nerwowych
Pomimo tego, że mózg kobiety jest o ok. 10% mniejszy od mózgu mężczyzny w ich mózgach skupienie komórek nerwowych jest zdecydowanie gęstsze.
- funkcje językowe
U kobiet sieci neuronalne związane z produkcją mowy są lokalizowane w dolnych obszarach płatów czołowych obu półkul mózgowych, co pozwala na używanie obu półkul podczas mówienia. Mężczyźni natomiast korzystają głównie z lewej półkuli do tych procesów.
- podejmowanie decyzji
W mózgu kobiety aktywne są liczne ośrodki decyzyjne, co może prowadzić do bardziej kompleksowego procesu podejmowania decyzji. Mężczyźni natomiast mają mniej takich ośrodków, ale więcej połączeń, co sprzyja szybszemu przetwarzaniu i decyzjom opartym na mniejszej liczbie informacji.
- lateralizacja funkcji mózgu
U kobiet występuje wiesze ciało modzelowate, które odpowiada za przepływ informacji. Skutkiem tego jest większa integracja obu półkul u kobiet w porównaniu do mężczyzn.
- pamięć i przetwarzanie emocji
Kobiety zwykle przewyższają mężczyzn w zadaniach wymagających percepcji werbalnej i emocjonalnej. Wynika to z faktu posiadania przez nie większego hipokampu mającego wpływ na intensywność i szczegółowość przetwarzania wspomnień i emocji. Mężczyżni w tym zakresie lepiej natomiast sobie radzą z zadaniami wymagającymi pamięci pojęć abstrakcyjnych.
Rola hormonów płciowych
Estrogeny i testosteron odgrywają kluczową rolę w rozwoju i działaniu mózgu. Estrogeny wspierają neurogenezę w hipokampie. Może się to przekładać na lepszą pamięć i stabilniejszy nastrój u kobiet. Testosteron wpływa na rozwój obszarów odpowiedzialnych za orientację przestrzenną i może zwiększać skłonność do ryzyka.
Ważne w przedstawieniu różnic funkcjonalnych są także tzw. okresy krytyczne. W prenatalnym rozwoju poziomy hormonów kształtują strukturę mózgu przed narodzinami, a w dorosłości wahania hormonalne (ciąża, menopauza, andropauza) modyfikują funkcje poznawcze i emocjonalne.
Podsumowanie
Neurobiologiczne badania potwierdzają, że mózg kobiety i mężczyzny różni się pod względem anatomii, łączności neuronalnej i wpływu hormonów, dlatego też odpowiedzią na początkowe pytanie – „czy mózg ma płeć?” jest odpowiedź przecząca. Należy jednak wskazać, że indywidualne predyspozycje oraz czynniki środowiskowe często mają większe znaczenie niż płeć sama w sobie. Wykorzystanie tej wiedzy w medycynie, edukacji i psychologii pozwala na lepsze wsparcie każdego mózgu – niezależnie od płci.
