Choroba afektywna dwubiegunowa, potocznie zwana ChAD to zaburzenie psychiczne charakteryzujące się naprzemiennym występowaniem epizodów depresji i manii (lub hipomanii). Podstawą leczenia jest farmakoterapia i psychoterapia, jednak obecnie coraz więcej badań wskazuje na znaczenie stylu życia – w tym diety, snu i aktywności fizycznej – na stabilizacje nastroju. Czy naprawdę możemy wspierać zdrowie psychiczne poprzez odżywanie. Odpowiedź brzmi: tak, jednak należy pamiętać, że nie może ono zastępować leczenia, a jedynie je uzupełniać.
Znaczenie stylu życia
ChAD jest zaburzeniem o podłożu biologicznym, związanym m.in. z neuroprzekaźnikami, funkcjonowaniem osi HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza) i rytmami dobowymi. Na te same układy wpływ ma również sen, dieta, stres oraz aktywność fizyczna. Dlatego styl życia może działać jak naturalny „stabilizator” lub – przeciwnie – nasilać objawy.
Dieta jako wsparcie równowagi psychicznej
Istnieją elementy odżywiania, które mogą wpływać na stabilność emocjonalną. Wyróżniamy wśród nich:
– Kwasy omega-3
Niedobór kwasów omega-3 (głównie DHA i EPA) może istotnie nasilać objawy depresyjne. Suplementacja omega-3 bywa zalecana wspomagająco, szczególnie przy częstych epizodach depresji.
Źródła w pożywieniu: tłuste ryby morskie (łosoś, sardynki, makrela), siemię lniane, olej lniany, orzechy włoskie.
– Białko i tryptofan
Tryptofan jest aminokwasem niezbędnym do produkcji serotoniny – neuroprzekaźnika kluczowego w regulacji nastroju. Ważne jest, aby spożywać produkty bogate w tryptofan równocześnie z węglowodanami złożonymi, które będą ułatwiały jego przyswajanie.
Źródła w pożywieniu: jaja, indyki, rośliny strączkowe, nabiał, pestki dyni.
– Dieta przeciwzapalna
Stany zapalne niskiego stopnia mogą mieć wpływ na nastrój. Dieta bogata w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste oraz zdrowe tłuszcze (oliwa, awokado) działa przeciwzapalnie.
Czego unikać?
- Cukry proste i wysoko przetworzona żywność – mogą powodować nagłe wahania poziomu glukozy i nastroju.
- Alkohol – może wywoływać epizody manii lub depresji oraz kolidować z lekami.
- Nadmiar kofeiny – może nasilać lęk, bezsenność i drażliwość, zwłaszcza w fazie hipomanii.
Rytm dobowy i sen
Osoby z ChAD zwykle cierpią na zaburzenia snu, które często poprzedzają epizody manii lub depresji. Nieregularny tryb życia może destabilizować wewnętrzny zegar biologiczny. Dlatego tak ważne są:
– Stałe godziny snu i pobudki
Nawet w weekendy warto wstawać i zasypiać o podobnej porze. To stabilizuje rytmy dobowe i wpływa na nastrój.
– Higiena snu
Unikaj ekranów minimum 1 godzinę przed snem, zadbaj o ciemność, ciszę i chłód w sypialni. Kofeina tylko do godziny 15:00.
Stabilizacja snu uważana jest za jeden z najważniejszych elementów profilaktyki nawrotów – nie mniej istotnym niż leczenie farmakologiczne.
Aktywność fizyczna
Ruch uważany jest za naturalny antydepresant i stabilizator emocji. Regularna aktywność fizyczna:
- zwiększa poziom endorfin i dopaminy,
- poprawia jakość snu,
- redukuje poziom kortyzolu (hormonu stresu),
- wzmacnia poczucie kontroli i kompetencji.
Redukcja stresu i mindfulness
Silny i długotrwały stres może wywoływać epizody manii lub depresji. Warto wdrożyć:
- techniki oddechowe,
- medytację uważności (mindfulness),
- regularne planowanie dnia (dziennik rytmu),
- ograniczenie kontaktu z „trudnymi” osobami i mediami.
Suplementacja
Suplementy diety mogą mieć dobry wpływ na nastrój, np. witamina D, magnez, witaminy z grupy B. Jednak należy pamiętać, aby nie stosować ich bez uzgodnienia z lekarzem, ponieważ mogą wchodzić w reakcję z przyjmowanymi lekami.
Podsumowanie
Choroba afektywna dwubiegunowa wymaga specjalistycznego leczenia, jednak również styl życia ma ogromne znaczenie we wspieraniu stabilności emocjonalnej. Regularny sen, zdrowa dieta, ruch i unikanie stresu mogą ułatwić codzienne funkcjonowanie z tą chorobą. Małe zmiany – wykonywane konsekwentnie – dają realne efekty. Nie zastępują leczenia, ale mogą sprawić, że leczenie działa lepiej.
Bibliografia
Dudek, D. (2022). Choroba afektywna dwubiegunowa – aktualne podejście terapeutyczne. Warszawa: Termedia.
Murawiec, S. (2020). Sen i rytmy dobowe w psychiatrii. Wydawnictwo Medyczne Via Medica.
Rogala, A. (2021). Mindfulness w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej – przegląd badań. Psychiatria Polska, 55(1), 35–47.
https://lekarzebezkolejki.pl/blog/zdjecie/dwubiegunowa-choroba.jpg
