Psychologia

Psychologia to nauka. Niezaprzeczalnie. „Psyche” – dusza, „logos” – słowo. Leczenie duszy słowem. Ta definicja sięga korzeniami do klasycznej psychoanalizy, gdzie podstawowym narzędziem terapeutycznym stała się rozmowa. Rozwijamy tę dziedzinę, jak każdą inną, definiując, formułując wnioski, opierając się na badaniach i metodach. To język kształtuje nasze procesy poznawcze i pomaga wyjaśnić mechanizmy ludzkich emocji i zachowań.

Jednak jak pokazują najnowsze badania, terapia to nie tylko słowa. To również dotyk, ruch, a także techniki, które obejmują m.in. EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), czyli terapię polegającą na ruchach gałek ocznych. Zauważamy, jak silne jest powiązanie ciała z procesami poznawczymi, emocjami oraz myślami. Na przykład w słynnym trójkącie poznawczym CBT (terapia poznawczo-behawioralna) mówimy o symbiozie myśli, emocji i zachowań – wzajemnym oddziaływaniu tych trzech elementów, które razem kształtują nasze doświadczenia i reakcje.

Rozwój psychologii

Psychologia przez lata zdefiniowała wiele konstrukcji, takich jak id, ego i superego, a dzięki postępowi technologicznemu, dziś możemy nawet zmierzyć aktywność myśli za pomocą odpowiednich urządzeń neuroobrazujących. Wiemy, że emocje to procesy chemiczne zachodzące w mózgu, a myśli to nic innego jak przeskoki impulsów elektrycznych między neuronami, co daje podstawy do dalszego zgłębiania natury psychicznych procesów.

A to prowadzi nas do kolejnej ważnej kwestii: Wiele z praktyk, które dotąd były traktowane jako pseudoterapie, zaczyna być uznawanych za skuteczne i wykorzystywanych przez terapeutów. Choć nie zawsze mieszczą się one w klasycznej metodologii psychologii, ich efektywność, potwierdzona w praktyce, sprawia, że zaczynamy je traktować poważnie. To pokazuje, jak różnorodne mogą być metody terapeutyczne, a niektóre z nich – jak np. EFT (Emotional Freedom Techniques) – mogą stanowić bardzo wartościowe narzędzia w pracy z emocjami. I teraz, uwaga, bo tutaj może Was to zaskoczyć – skrót EFT oznacza dwa różne podejścia. Czy oba znaczą to samo? Nie. Czy ich cel jest ten sam? Tak, w obu przypadkach chodzi o pracę z emocjami, ich uwalnianie i uzyskiwanie większej równowagi wewnętrznej. Czy techniki są takie same? Zdecydowanie nie.

EFT Sue Johson

Pierwsze z nich to Emotionally Focused Therapy (EFT) – technika skoncentrowana na emocjach, którą opracowała Sue Johnson. Jest to podejście, które znalazło szerokie zastosowanie w pracy z parami. Johnson, kanadyjska psychoterapeutka, stworzyła tę metodę w latach 80. XX wieku, opierając ją na teorii przywiązania Bowlbyego  i badaniach nad tym, jak nasze emocje wpływają na więzi w relacjach międzyludzkich ( to jest ten eksperyment z małpkami i matkami – szmacianą i drucianą). Jej technika jest stosowana głównie w terapii par, pomagając uczestnikom lepiej rozumieć i wyrażać swoje potrzeby emocjonalne, co w rezultacie przyczynia się do głębszego połączenia i bardziej bezpiecznych więzi. To podejście pomaga parom w poprawie komunikacji, zrozumieniu siebie nawzajem i przełamaniu destrukcyjnych wzorców, które mogą pojawić się w długotrwałych relacjach.

Główne cele i założenia

Zatem pierwsze EFT, opracowane przez Sue Johnson, koncentruje się na emocjach i budowaniu więzi, przede wszystkim w kontekście relacji międzyludzkich. Głównym celem EFT jest pomóc parom odkryć, zrozumieć i przepracować ich emocje w sposób, który prowadzi do większej bliskości i bezpieczeństwa emocjonalnego. Kluczowe elementy tej metody obejmują:

1. Rozpoznanie emocji: Proces rozpoczyna się od zachęcania partnerów do odkrywania głębokich emocji poprzez uważne wsłuchiwanie się we własne ciało. To nie tylko intelektualne zrozumienie, ale także fizyczne doświadczanie emocji, które mogą kryć się pod powierzchnią codziennych interakcji. Złość, frustracja czy niepewność mogą często maskować inne uczucia, takie jak smutek, poczucie odrzucenia czy lęk przed utratą. Rozpoznanie i uznanie tych emocji stanowi fundament dalszej pracy nad relacją.
2. Bezpieczna ekspresja emocji: Po rozpoznaniu swoich wewnętrznych reakcji, partnerzy uczą się wyrażać te emocje w sposób, który nie wywołuje konfliktów. Zamiast oskarżeń, para jest zachęcana do mówienia o swoich uczuciach i potrzebach, co tworzy przestrzeń do wzajemnego zrozumienia i zbliżenia.
3. Budowanie więzi emocjonalnej: Głównym celem EFT jest zbudowanie głębokiej więzi emocjonalnej między partnerami, opartej na wzajemnym wsparciu, zaufaniu i akceptacji. Efektem tego procesu jest relacja, w której obie strony czują się bezpieczne i zrozumiane, co pozwala im przezwyciężać kryzysy i wyzwania, które napotykają na swojej drodze.

W efekcie, EFT pomaga parom przełamać emocjonalne bariery, otwierając drzwi do bardziej świadomego i autentycznego połączenia, które sprzyja harmonii w związku.

To kończy naszą klasyczną wersję EFT, opartą na solidnych podstawach teoretycznych i naukowych. Teraz przejdźmy jednak do mniej znanej, ale równie fascynującej strony EFT – metody stworzonej przez Gary’ego Craiga. Ta metoda, zwana Emotional Freedom Techniques (EFT), ma podobny cel – uwolnienie emocji i wsłuchiwanie się we własne ciało. Choć założenia są zupełnie inne, celem obu podejść jest osiągnięcie równowagi emocjonalnej.

EFT Gary’ego Craiga

W tej wersji EFT zwanej również tappingiem, nacisk kładziony jest na opukiwanie punktów meridianowych na ciele w celu redukcji napięcia, które jest w nim magazynowane. Dzięki temu możemy przeprocesować utknięte emocje i pozwolić na swobodny przepływ energii. Zdaję sobie sprawę, że możesz teraz zastanawiać się, jak to wszystko brzmi – czy jesteś psychologiem, terapeutą czy po prostu szukasz nowych informacji. Wiem, że może pojawić się w Twojej głowie wątpliwość, zwłaszcza na myśl o „tajemniczej energii” i psychologii w jednym zdaniu. Ale nie martw się, pozwól, że wytłumaczę Ci mój punkt widzenia.

Zanim więc trzaśniesz laptopem na dźwięk tych słów, ochłoń, oszczędź sprzęt i daj sobie chwilę relaksu.

Ale zanim ocenisz, czy „energia” w EFT Craiga to bajka dla naiwnych czy jednak coś, co warto zgłębić, przyjrzyjmy się, skąd w ogóle wzięły się te słynne „punkty meridianowe”. Bo prawda jest taka, że nie wymyślił ich ani Craig, ani nikt współczesny.

Akupunktura i akupresura

Akupunktura i akupresura – metody znane od tysięcy lat – bazują na idei, że nasze ciało posiada sieć kanałów energetycznych (tzw. meridianów), przez które przepływa qi (czyli energia życiowa). I chociaż dla wielu brzmi to jak wschodnia poezja, faktem jest, że do dziś te techniki są stosowane zarówno w tradycyjnej medycynie chińskiej, jak i jako uzupełnienie klasycznych metod leczenia.

Nie trzeba daleko szukać – wiele nowoczesnych klinik i centrów medycznych oferuje zabiegi akupunktury i akupresury, powołując się na ich skuteczność w redukcji bólu, stresu czy napięcia. Oczywiście, temat budzi kontrowersje, ale warto zauważyć, że istnieją badania, które próbowały ocenić efektywność tych metod.

I teraz dochodzimy do kluczowego pytania: czy EFT Craiga jest wariacją na temat akupresury, czy jednak czymś zupełnie innym?

Badania

Badania dowodzą skuteczności akupresury przy wielu dolegliwościach, takich jak bóle głowy, nawracające migreny, redukcja bólu i stresu. Coraz więcej badań wskazuje, że stymulacja określonych punktów na ciele może wpływać na układ nerwowy i hormonalny, co przekłada się na realne efekty terapeutyczne.

Psychologia również zauważa i bada wpływ emocji na ciało. EMDR, które jeszcze niedawno było wrzucane do tego samego worka z „alternatywnymi” metodami, dziś dumnie triumfuje na salonach psychoterapii. Doskonale sprawdza się w pracy z traumami, integrując psychikę z reakcjami ciała i pomagając w uwolnieniu napięć powstałych na skutek trudnych doświadczeń.

Psychobiologia, choć wciąż jeszcze nie w pełni zaakceptowana, coraz częściej pojawia się w dyskusjach o zdrowiu. Zamiast patrzeć na chorobę wyłącznie jako wynik czynników fizycznych, zaczyna się dostrzegać jej powiązania z emocjami i przeżyciami danej osoby. To podejście, choć nadal budzi kontrowersje, wpisuje się w szerszy nurt badań nad wpływem psychiki na ciało.

To, co kiedyś było ignorowane jako „nienaukowe”, dziś coraz bardziej zyskuje na znaczeniu. I może warto spojrzeć na EFT właśnie w tym kontekście. To prowadzi nas do zaskakującego pytania. Skoro techniki bazujące na ciele, emocjach o neurobiologii zaczynają być doceniane, to jak wypada EFT na tle badań naukowych?

Badania c.d

W ciągu ostatnich dwóch dekad przeprowadzono szereg badań mających na celu ocenę jej skuteczności. Jedno z badań wykazało, że 30-minutowa sesja EFT prowadziła do znaczącej poprawy u pacjentów, a efekty te utrzymywały się przez 6–9 miesięcy po zakończeniu terapii. Inne badanie porównało poziom kortyzolu – hormonu stresu – u uczestników przed i po sesji EFT. W grupie stosującej EFT zaobserwowano spadek poziomu kortyzolu o 24%, podczas gdy w grupie kontrolnej spadek wyniósł 14%. Dodatkowo, badania nad zastosowaniem EFT w terapii zespołu stresu pourazowego (PTSD) wskazują, że metoda ta może być bardziej efektywna niż standardowe terapie, a uzyskane rezultaty utrzymują się przez okres od 3 do 6 miesięcy po zakończeniu leczenia. Warto jednak zauważyć, że choć wyniki tych badań są obiecujące, EFT wciąż wymaga dalszych badań i nie jest powszechnie akceptowaną metodą terapeutyczną.

A co jeśli…

A co jeśli to wszystko placebo? Ale czy placebo nie formą naukowego efektu? Jedno jest pewne, coraz więcej osób zgłasza skuteczność tej metody, a obok tego nie można przejść obojętnie. Być może klucz tkwi właśnie w tym zjawisku – naszej gotowości do uwierzenia, że coś działa a nie w samym narzędziu. A jeśli przyjmiemy istnienie tej uchwytnej niewidzialnej energii? Jak ją zaklasyfikować i czy w ogóle się da? Co się wtedy stanie z naszą psychologią jako nauką, bo to trochę jak odkrycie jakiegoś portalu do całkiem nowego świata.

Jest tak, że kiedy zaczynamy akceptować możliwość istnienia czegoś, czego nie widzimy, nasza percepcja zmienia się nie tylko na poziomie praktyki, ale i samego myślenia. W końcu, jeśli to placebo może mieć taki wpływ na nasze ciało, to może to, co nieoczywiste, może naprawdę działać. Jak wtedy przyjmiemy „naukowość”? Może po prostu musimy być gotowi, by zaakceptować nie tylko to, co możemy zmierzyć, ale i to, co jest poza naszą obecnie dostępną wiedzą.

Źródła:

1. https://ikar.bydgoszcz.pl/index.php?page=akupresura-i-akupunktura
2. https://klinika-diety.pl/dlaczego-akupunktura-staje-sie-glownym-nurtem-w-medycynie/?utm_source=chatgpt.com
3. https://kasiaporada.pl/blog/wplyw-metody-eft-na-stres-sprawdz-co-mowia-badania-naukowe/?utm_source=chatgpt.com

Literatura:

1. Kahneman, D. (2012). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym. Wydawnictwo Media Rodzina.

2. Johnson, S. (2015). Przytul mnie. Jak budować więzi w związku i życiu. Wydawnictwo Czarna Owca.

3. Church, D. (2013). The EFT Manual. Energy Psychology Press.